![[Archieve Logo]](./archieve.png)
Klavyeyi rasgele tuşladığımızda ortaya anlamlı bir cümle çıkabilir mi? Veya bunun için ne kadar süre gerekir?.. Bu programı Richard Dawkins'in Kör Saatçi adlı kitabından esinlenerek yazdım. Rasgele cümleler üreterek belirlediğiniz bir cümleye ulaşmaya çalıştığımızı varsayalım. Mesela "Bugünkü işini yarına bırakma"; 28 harf uzunluğunda (boşluklar da dâhil) bir cümle. Türkçe klavyelerdeki 32 harf ve boşluk karekteri ile birlikte toplam 33 karekter; bizim cümlemizdeki herbir karakter için 33 farklı olasılık demektir. Yani aradığımız cümle 30'un kendisiyle 28 kez çarpılmasıyla elde edilen sayı kadar farklı ihtimal arasından sadece biri. Yaklaşık üç milyon kere milyon kere milyon kere milyon kere milyon kere milyon kere milyon... 43 basamaklı bir sayı, nasıl okunduğunu bilmediğim için çarpımlarla ifade etmeye çalıştım. Söz konusu büyüklüğü aklımızda daha iyi canlandırmamız açısından... tek bir cümleyi yaklaşık 10 saniyede yazabildiğimizi farzedersek... Hayır anlamaya çalışmaktan vazgeçtim, tüm olası cümleleri yazmamız için bize gereken süre evrenin yaşının milyarlarca ve milyarlarca katı kadardır!
Birikimli seçilimle gene az önce olduğu gibi tamamen gelişigüzel bir cümle ile başlayıp ama bu sefer mantıklı zaman dilimlerinde sonuca ulaşabiliyoruz. Rastgele yazdığımız ilk cümleden sonra çok çok ufak hatalar yaparak bu cümlenin birkaç kopyasını üretiyoruz. Sonra bu kopyalar arasından "Bugünkü işini yarına bırakma" cümlesine en çok benzeyini seçiyoruz. Ve tekrar, bu cümleden kopyalar üretiyoruz, ve bu şekilde devam ediyoruz. İlk adımlarda benzerlik yakalamak mümkün görünmeyebilir ama çok çok çok ufak bir benzerlik bizim için yeterlidir. Programda her adımda 128 kopya cümle ve her kopyalama işlemi için %1 hata payı girdim. Bu parametrelerle program "Bugünkü işini yarına bırakma" cümlesini 62.denemesinde buldu.
0. JIKGUHBUIFJVFŞZPH ÖKVĞHĞJZNJ 10. BCGGNHBUIFJVIŞZPH ÖA ĞĞÖJZMA 20. BCGGNHBUIFMNIŞZAR RA BIRJZMA 30. BUGÜNHÜXIFMNIŞZAR NA BIRJKMA 40. BUGÜNKÜ IFINIŞZAR NA BIRJKMA 50. BUGÜNKÜ IFINIŞYARINA BIRJKMA 60. BUGÜNKÜ IFINI YARINA BIRAKMA 62. BUGÜNKÜ IŞINI YARINA BIRAKMA
İlk paragrafta rastgele yollarla belirlediğimiz cümleye ulaşma gayemiz için benzetme olsun diye değişik deyimler kullanmak istedim ama vazgeçip hiçbir şey yazmadım. Sanırım bu amacımız göz önüne alındığında "samanlıkta iğne aramak", "tesadüf" gibi deyimler kesin olayları anlatmak için kullanılmalı. Birimli seçilim akıl almaz imkansızlıktaki bu uğraşımızı mümkün kılıyor. Bu ufak programı bunu göstermesi niyetiyle yazdım. Aşağıdaki bağlantıda programı kaynak kodlarıyla birlikte bulabilirsiniz.
|
|
Birikimli Seçilim Simülasyonu |
Son olarak konuyla ilgili göz atılabilecek birkaç site ve applet: